Anemia to jedno z najczęściej występujących zaburzeń hematologicznych. Zdarza Ci się czuć ciągłe zmęczenie, mieć zawroty głowy, zimne dłonie i blady wygląd? To mogą być najczęstsze objawy anemii, choroby wynikającej z niedoboru hemoglobiny i zaburzonego transportu tlenu. Wiele osób bagatelizuje ten problem, myśląc, że symptomy nie oznaczają poważnej choroby, ale jest to błąd, ponieważ niedokrwistość może prowadzić do szeregu poważnych powikłań zdrowotnych. Z tego powodu warto wykonać test na anemię, czyli badanie krwi, które pomoże lekarzowi zdiagnozować chorobę. Warto dodać, że anemia może wynikać z wielu przyczyn, ponieważ ma różne rodzaje. Dowiedz się, czy anemia jest groźna, poznaj objawy anemii u dorosłych i dzieci i dowiedz się, jak wyleczyć tę dolegliwość.

1. Co to jest anemia i na czym polega?
2. Czy anemia jest groźna?
3. Rodzaje anemii
4. Anemia przyczyny
5. Najczęstsze objawy anemii
6. Anemia u dzieci
7. Anemia w ciąży objawy
8. Jak zdiagnozować anemię?
9. Jak wyleczyć anemię?
10. Co jeść przy anemii?
11. Czy istnieje dobry lek na anemię bez recepty?

Co to jest anemia i na czym polega?

Anemia, znana również pod nazwą niedokrwistość, to stan chorobowy, który charakteryzuje się zmniejszonym poziomem hemoglobiny, czyli białka występującego w erytrocytach – czerwonych krwinkach, w organizmie. Taka sytuacja prowadzi do niedostatecznego transportu tlenu z płuc do tkanek organizmu. Przy anemii obserwujemy także obniżony poziom erytrocytów, zmiany objętości krwinki czerwonej, a czasami także spadek wskaźnika hematokrytu, czyli stosunku objętości erytrocytów do objętości krwi. W praktyce anemia wiąże z faktem, że organizm otrzymuje niewystarczającą ilość tlenu, co objawia się m.in. przewlekłym zmęczeniem, osłabieniem, dusznością, bladością skóry, a także problemami z koncentracją.

Anemię rozpoznaje lekarz pierwszego kontaktu, pediatra, lekarz rodzinny i internista na podstawie badania morfologii krwi. U osób dorosłych mamy do czynienia z anemią, jeśli stężenie hemoglobiny wynosi poniżej:

• 12 g/dl u kobiet
• 11 g/dl u kobiet ciężarnych
• 13 g/dl u mężczyzn

W przypadku podejrzenia anemii lekarz najczęściej przygotowuje plan leczenia lub kieruje pacjenta na wizytę u hematologa, który jest specjalistą w dziedzinie diagnostyki, profilaktyki i leczenia chorób układu krwionośnego.

Co ciekawe, anemia może przybierać różne rodzaje. Najczęściej diagnozowaną postacią jest anemia z niedoboru żelaza, ale wyróżniamy również inne typy, takie jak anemia megaloblastyczna, czy hemolityczna. Objawy i leczenie różnią się w zależności od rodzaju i przyczyny niedokrwistości.

Wczesne rozpoznanie anemii ma kluczowe znaczenie, ponieważ nieleczona anemia prowadzi do poważnych powikłań, takich jak zaburzenia pracy serca, osłabienie odporności czy pogorszenie funkcji poznawczych. Dlatego warto regularnie wykonywać badania krwi, szczególnie morfologię, która często jako pierwsza wskazuje na rozwijającą się anemię.

Czy anemia jest groźna?

Anemia to nie tylko chwilowe osłabienie organizmu, w wielu przypadkach może stanowić poważne zagrożenie dla zdrowia. Choć łagodne postacie anemii są stosunkowo łatwe do leczenia, szczególnie jeśli wynikają z niedoboru żelaza lub witamin, to przewlekła lub ciężka anemia może prowadzić do nieodwracalnych powikłań. Anemia może przeobrazić się w groźny problem, szczególnie gdy jest ignorowana przez długi czas. W takiej sytuacji narządy wewnętrzne nie są odpowiednio dotlenione, co obciąża układ oddechowy, serce i mózg.  W skrajnych przypadkach może dojść do przerostu mięśnia sercowego, arytmii, a nawet niewydolności krążeniowej. U dzieci anemia może zaburzać rozwój psychofizyczny, a u kobiet w ciąży zwiększa ryzyko powikłań okołoporodowych.

Czy anemia jest śmiertelna? 

Anemia sama w sobie nie prowadzi bezpośrednio do śmierci. W bardzo ciężkich przypadkach może być jednak związana z innymi chorobami przewlekłymi i prowadzić do poważnych konsekwencji. Również nieleczona anemia może prowadzić do pogorszenia odporności, większej podatności na infekcje i znaczącego obniżenia jakości życia.

Rodzaje anemii

Pod nazwą anemia, kryje się zestaw schorzeń, które mają wspólny mianownik, czyli zbyt niski poziom hemoglobiny i/lub erytrocytów we krwi, ale mogą znacznie różnić się, w kontekście przyczyny. Z tego powodu wyróżnia się kilka rodzajów anemii.

Anemia z niedoboru żelaza

Najczęściej spotykana jest anemia z niedoboru żelaza. W wyniku tego niedoboru krwinki czerwone zawierają zbyt mało hemoglobiny, co prowadzi do szeregu objawów, w tym do przewlekłego zmęczenia, suchości błon śluzowych, problemów z koncentracją, czy wypadania włosów. Anemia z niedoboru żelaza wynika najczęściej z niedostatecznego spożycia żelaza z dietą, ale także ze zwiększonego zapotrzebowania na ten pierwiastek, czy z zaburzeń wchłaniania składników odżywczych. Leczenie polega na suplementacji żelaza, zarówno doustnej, jak i, w razie potrzeby, dożylnej, oraz na identyfikacji i leczeniu przyczyny niedoboru.

Anemia syderoblastyczna

Jest to rzadka forma anemii, do której dochodzi, gdy organizm, mimo odpowiedniego poziomu żelaza, nie potrafi wbudować go z cząsteczkę hemoglobiny, przez co powstałe erytrocyty są niedojrzałe i zawierają zbyt mało białka w czerwonych krwinkach. Przy tym rodzaju niedokrwistości często pojawiają się tzw. syderoblasty pierścieniowate, obecne w szpiku kostnym. Wśród przyczyn choroby wymienia się zarówno mutacje genetyczne, jak i zatrucie ołowiem, nadużywanie alkoholu, czy działanie niektórych leków.

Anemia megaloblastyczna

Anemia megaloblastyczna charakteryzuje się obecnością dużych, nieprawidłowo zbudowanych erytrocytów we krwi obwodowej. Jej główną przyczyną jest niedobór witaminy B12 lub niedobór kwasu foliowego. Objawy obejmują nie tylko klasyczne symptomy anemii, ale także objawy neurologiczne, np. mrowienia, drętwienia i problemy z pamięcią. Leczenie opiera się na suplementacji brakujących składników.

Anemia hemolityczna

Do tego rodzaju anemii dochodzi w rezultacie przedwczesnego niszczenia czerwonych krwinek, czyli procesu zwanego hemolizą. Dochodzi do niej m.in. przez niedobory enzymów, w wyniku chorób autoimmunologicznych, podczas infekcji, czy nawet po przyjmowaniu niektórych leków. Wśród objawów wymienia się żółtaczkę, ciemne zabarwienie moczu i powiększenie śledziony. Podstawą leczenie jest identyfikacja i eliminacja przyczyny choroby.

Anemia aplastyczna

Anemia lub niedokrwistość aplastyczna spowodowana jest niewydolnością szpiku kostnego, który przestaje produkować wystarczającą ilość komórek krwi. Jej przyczyna jest często nieznana, a czasami może pojawiać się po chemioterapii, infekcji, czy w wyniku chorób autoimmunologicznych. Objawy to nie tylko typowe oznaki niedokrwistości, ale też częste infekcje oraz samoistne krwawienia i siniaki.

Anemia mikrocytarna

Anemia mikrocytarna to rodzaj niedokrwistości, w której czerwone krwinki są mniejsze niż prawidłowe, a dodatkowo występuje obniżone stężenie hemoglobiny. Najczęstszymi przyczynami tego rodzaju niedokrwistości są: niedobór żelaza i wrodzona choroba genetyczna. Aby wyleczyć chorobę, trzeba na początku określić jej przyczynę. W terapii stosowane są preparaty z żelazem, dodatkowa suplementacja, a także leczenie przyczynowe i objawowe.

Anemia pokrwotoczna

Ten rodzaj niedokrwistości związany jest bezpośrednio z utratą krwi. W wyniku krwawienia, tego o charakterze ostrym, np. w przypadku urazu, oraz przewlekłym, np. z powodu wrzodów żołądka, nowotworów, intensywnych miesiączek, czy żylaków przełyku, może dojść do anemii. W tym przypadku leczenie polega na zlokalizowaniu i zatrzymaniu krwawienia, a w ciężkich przypadkach może być konieczne przetoczenie krwi.

Anemia przyczyny

Przyczyn anemii może być wiele i zależą one od rodzaju schorzenia, jednak każdy z nich prowadzi do tych samych objawów: niedotlenienie tkanek i osłabienie organizmu. Wśród najpowszechniejszych przyczyn anemii wyróżnia się:

• Niedobór żelaza – Niewystarczająca ilość tego pierwiastka w organizmie prowadzi do poważnych zaburzeń, ponieważ żelazo jest niezbędne do produkcji hemoglobiny.
• Niedobór witaminy B12 i kwasu foliowego – W tym przypadku dojść może do niedokrwistości megaloblastycznej, ponieważ zarówno witamina B12, jak i kwas foliowy są kluczowymi składnikami odżywczymi.
• Utrata krwi – Do anemii może także dojść w wyniku utraty krwi, np. z powodu wystąpienia urazów, krwawienia z przewodu pokarmowego, czy obfitych miesiączek.
• Choroby autoimmunologiczne – Anemia może wynikać także z poważniejszych chorób autoimmunologicznych,  czy zaburzeń wchłaniania w jelitach.
• Choroby szpiku – Gdy praca szpiku jest upośledzona, np. w wyniku chorób nabytych, jak i tych wrodzonych, może dojść do anemii.
• Podłoże genetyczne – Niektóre przypadki anemii mają podłoże genetyczne, jak np. anemia sierpowata czy talasemia.
• Alkoholizm
• Długotrwałe stosowanie niektórych leków

Od czego jest anemia? Najprostsza odpowiedź: od niedoborów, krwawienia, chorób przewlekłych lub wrodzonych wad krwiotwórczych. Aby skutecznie leczyć anemię, kluczowe jest poznanie jej źródła. Z tego powodu pierwszym krokiem zawsze powinny być dokładne badania krwi i konsultacja z lekarzem.

Najczęstsze objawy anemii

Anemia to choroba, która rozwija się często skrycie, a jej najczęstsze objawy są mylone z oznakami zmęczenia lub stresu. Jednak wczesne rozpoznanie anemii jest kluczowe, aby zapobiec poważniejszym konsekwencjom zdrowotnym. Wśród najpowszechniejszych objawów anemii wymienia się:

• osłabienie,
• szybkie męczenie się,
• niski poziom energii przy wykonywaniu codziennych czynności,
• senność,
• bóle i zawroty głowy,
• blada skóra,
• blade błony śluzowe,
• duszności,
• kołatanie serca,
• płytki oddech,
• występowanie zajadów,
• problemy z koncentracją,
• uczucie dezorientacji,
• spadek odporności,
• krwawienie z dziąseł,
• sucha skóra,
• nadmierne wypadanie włosów,
• kruchość i łamliwość paznokci,
• uczucie zimna.

Objawy anemii u dorosłych

Objawy anemii u dorosłych często nie różnią się od objawów, które możemy zaobserwować u dzieci. Osoby dorosłe doświadczają zmęczenia, które jest nieproporcjonalne w stosunku do podejmowanego wysiłku. Co więcej, dorośli doświadczają także uczucia osłabienia, zawrotów głowy, bladości skóry oraz przyspieszonego bicia serca. Warto zwrócić uwagę na te oznaki anemii, ponieważ mogą one pomóc w diagnostyce. Często pojawia się pytanie: jakie są objawy anemii i jak je rozpoznać odpowiednio wcześnie, by zapobiec jej rozwojowi. Należy pamiętać, że anemia może przez długi czas rozwijać się skrycie, dlatego obserwacja organizmu oraz ewentualnych niepokojących symptomów ma kluczowe znaczenie.

Anemia a oczy, paznokcie i wygląd skóry – charakterystyczne oznaki

Oczy, paznokcie, włosy i skóra, to elementy naszego wyglądu, które zdradzają niedobory w organizmie. Oznaki anemii są widoczne w spojówce oka, gdy ta staje się wyraźnie blada. Podczas niedokrwistości paznokcie stają się kruche i łamliwe i mogą przyjmować wygląd łyżeczkowaty. Objawy anemii wydać także na skórze, ponieważ ta traci swój koloryt, jest bardziej blada, sucha i podatna na pęknięcia. Włosy również mogą reagować na niedobór żelaza, stają się matowe, łamliwe i wypadają w większej ilości.

Anemia u dzieci

Anemia u dzieci to dość częsty problem zdrowotny, który może rozwijać się w różnym wieku. Istnieją przypadki anemii u niemowląt, a także starszych dzieci. Głównym winowajcą niedokrwistości u dzieci jest niedobór żelaza. Może się jednak zdarzyć, że za niedokrwistość odpowiedzialne są infekcje, czy choroby przewlekłe. Co więcej, u noworodków przyczyną anemii mogą być krwotoki okołoporodowe lub hemoliza, czyli proces rozpadu krwinek czerwonych, w wyniku którego uwalniana jest z nich hemoglobina do krwi. Natomiast u starszych dzieci anemia może pojawić się w także jako konsekwencja niedoborów pokarmowych.

Anemia u dzieci objawy

Objawy anemii u dzieci mogą być zróżnicowane i często zależą od wieku dziecka. Początkowo oznaki anemii mogą być trudne do wychwycenia. Maluchy stają się apatyczne, mniej zainteresowane zabawą, szybciej się męczą, mogą też mieć problemy z koncentracją i nauką. Bladość skóry, zwłaszcza w obrębie twarzy, spojówek i dziąseł, to jeden z wyraźnych sygnałów ostrzegawczych. U starszych dzieci mogą pojawić się także bóle i zawroty głowy oraz szybsze bicie serca. Co więcej, u dzieci z anemią częściej dochodzi do infekcji, a ich układ odpornościowy jest osłabiony. Dodatkowo w przypadku niemowląt, anemia może objawiać się słabszym przyrostem masy ciała, drażliwością, zaburzeniami snu oraz zmniejszoną aktywnością.

Rozpoznanie anemii u dzieci opiera się na podstawowym badaniu morfologicznym krwi oraz sprawdzeniu dodatkowych parametrów. Początkowy niedobór żelaza może przebiegać bezobjawowo, dlatego u dzieci z grup ryzyka, np. wcześniaków, dzieci czy karmionych wyłącznie piersią, wskazana jest profilaktyka i kontrolne badania na anemię. Leczenie anemii u dzieci koncentruje się na zmianach w diecie i stosowaniu suplementacji żelazem, a czas terapii zależy od stopnia niedoboru i wyników kontrolnych badań krwi.

Anemia w ciąży objawy

Anemia w ciąży to jedno z najczęściej występujących zaburzeń hematologicznych u przyszłych mam. Wynika głównie ze zwiększonego zapotrzebowania organizmu na żelazo, witaminę B12 i kwas foliowy, niezbędne do prawidłowego rozwoju płodu. Najczęstszą postacią jest anemia z niedoboru żelaza, a jej objawy mogą przypominać typowe dolegliwości ciążowe, dlatego często są bagatelizowane.

Objawy anemii w ciąży są takie same jak w przypadku anemii u dorosłych. W niektórych przypadkach część objawów może manifestować się ze zwiększoną siłą. Na anemię w ciąży należy uważać, ponieważ powoduje ona wzrost ryzyka wielu problemów z ciążą, w tym przedwczesnego porodu, poronienia, powstania wad rozwojowych, czy zaburzeń w budowie łożyska, a także nieprawidłowych zmian podczas i po porodzie. Z tego powodu wczesne rozpoznanie i leczenie anemii w ciąży jest niezwykle istotne.

Jak zdiagnozować anemię?

Diagnoza anemii przebiega na podstawie badania krwi. Lekarz zleca wykonanie morfologii krwi, która pozwala ocenić poziom hemoglobiny, liczbę czerwonych krwinek, oraz wskaźnik MCV, który odpowiada za ocenę średniej objętości krwinki czerwonej. Dodatkowo przy badaniu krwi czasami sprawdza się takie parametry jak:

• liczba retikulocytów, czyli niedojrzałych erytrocytów, 
• poziom bilirubiny, czyli barwnika żółciowego, 
• stężenie żelaza, 
• poziom ferrytyny, czyli białka, które magazynuje żelazo, 
• wskaźnik OB, czyli odczyn opadania czerwonych krwinek, 
• stężenie witaminy B12, 
• stężenie kwasy foliowego, 
• a także oprócz badań krwi, wykonuje się badanie moczu i kału. 

Lekarz przeprowadza także wywiad z pacjentem, który ma na celu sprawdzenie objawów, które towarzyszą choremu.

Test na anemię

Wiele osób zastanawia się, czy istnieje jeden test na anemię. Test na anemię, w rozumieniu podstawowym, polega właśnie na analizie wymienionych wyżej parametrów. Obniżony poziom hemoglobiny oraz zmniejszona liczba erytrocytów mogą wskazywać na obecność anemii. W przypadku podejrzenia konkretnych typów anemii lekarz może zlecić dodatkowe badanie krwi na anemię, które będzie uwzględniać konkretne parametry. Osoby, które zaobserwują u siebie objawy anemii, powinny jak najszybciej skonsultować się z lekarzem i wykonać badanie krwi na anemię. 

Jak wyleczyć anemię?

Leczenie anemii musi być dostosowane do jej przyczyny. Kluczowym elementem terapii jest uzupełnienie niedoborów, np. żelaza, witaminy B12, czy kwasy foliowego. W tych przypadkach nie tylko warto sięgnąć po leki, ale także uzupełniać swoją dietę. W ciężkich przypadkach niedokrwistości podstawą jest prawidłowe rozpoznanie. Często przyczyna anemii nie leży w niedoborze żelaza, ale w problemach współistniejących w organizmie. Z tego powodu istotna jest odpowiednia diagnoza i wdrożenie leczenia skierowanego indywidualnie do przypadku pacjenta. Leczenie rozpoczęte odpowiednio wcześnie pozwala nie tylko na poprawę jakości życia, ale także na uniknięcie powikłań, do których może prowadzić nieleczona anemia.

Co jeść przy anemii?

Przy anemii odpowiednia dieta ma kluczowe znaczenie, ponieważ wspiera proces leczenia. Osoby, które doświadczają anemii z niedoboru żelaza, powinny sięgać po produkty bogate w żelazo, szczególnie żelazo hemowe, gdyż jest ono najlepiej przyswajalne przez organizm człowieka. W codziennym jadłospisie powinny więc znaleźć się takie produkty bogate w żelazo jak: czerwone mięso np. wołowina, cielęcina, podroby, np. wątróbka, ryby, takie jak tuńczyk sardynki, drób i jajka. Osoby preferujące dietę roślinną swoje źródła żelaza znajdą w takich produktach jak: rośliny strączkowe, np. soczewica, ciecierzyca, nasiona i orzechy, np. dynia, sezam i słonecznik, zboże pełnoziarniste, takie jak owies, kasza gryczana, zielone warzywa liściaste np. szpinak i jarmuż, czy suszone owoce, w tym rodzynki i morele.

Soki na anemię

Soki na anemię to prosty i skuteczny sposób wzbogacenie diety. Szczególnie polecany jest sok z buraka na anemię, który dzięki wysokiej zawartości żelaza wspiera procesy krwiotwórcze. Sok z buraków można łączyć z sokiem z marchwi, jabłek czy pomarańczy, tworząc wartościowe koktajle. Popularne są także przepisy na sok z buraka na anemię wzbogacony o dodatek natki pietruszki i cytryny, co dodatkowo zwiększa zawartość witaminy C i poprawia smak napoju.

Czy istnieje dobry lek na anemię bez recepty?

Lek na anemię bez recepty nie sprawdzi się przy każdym rodzaju niedokrwistości. W przypadku anemii, która wynika z niedoboru żelaza ,możliwe jest stosowanie preparatów dostępnych bez recepty, czyli suplementów diety, które zawierają żelazo, witaminę B12 i kwas foliowy, czyli składniki wspierające procesy krwiotwórcze. Każdy lek na anemię powinien być przepisany przez lekarza, a dobry lek na anemię bez recepty powinien charakteryzować się odpowiednią dawką żelaza, który występuje w łatwo przyswajalnej dla organizmu formie.

Samodzielne leczenie powinno być praktykowane, zachowując podstawowe zasady ostrożności i opierając się na zaleceniach opisanych przez producentów leków. Chociaż lekkie niedobory żelaza mogą być wyrównywane suplementacją, w przypadku nasilonych objawów, takich jak osłabienie, duszność, bladość skóry czy zawroty głowy, konieczna jest konsultacja z lekarzem.

Należy zaznaczyć, że przy poważniejszych rodzajach anemii konieczna jest profesjonalna diagnoza i leczenie prowadzone pod kontrolą lekarza z użyciem leków dostępnych na receptę.