Cytologia to jedno z najważniejszych badań profilaktycznych u kobiet. W Polsce rocznie diagnozuje się około 3 tysięcy przypadków tego nowotworu, a rak szyjki macicy stanowi około 10% nowotworów u kobiet. Niestety, blisko 60% pacjentek umiera na skutek późno zdiagnozowanej choroby. Dzięki regularnym badaniom cytologicznym możliwe jest wcześniejsze wykrycie zmian nowotworowych, co pozwala na szybkie wprowadzenie leczenia. W Polsce oferowany jest program bezpłatnych badań cytologicznych dla kobiet w wieku 25-64 lat. Niepotrzebne jest skierowanie, wystarczy umówić się na konsultacje w placówce NFZ. Regularna cytologia to prosta metoda, która może zapobiec poważnym konsekwencjom zdrowotnym. Dowiedz się więcej i przyjdź na badanie.

1. Cytologia co to jest?
2. Rodzaje cytologii
3. Cytologia kiedy wykonać – wskazania
4. Jak przygotować się do badania cytologicznego?
5. Wynik cytologii – co oznacza?
6. Ile kosztuje badanie cytologiczne?

Cytologia co to jest?

Cytologia to, obok mammografii, jedno z najważniejszych badań profilaktycznych dla kobiet. Umożliwia ono wczesne wykrycie zmian w obrębie szyjki macicy, w tym także zmian przednowotworowych i nowotworowych. Jest to proste, szybkie i bezbolesne badanie, wykonywane zazwyczaj podczas wizyty u ginekologa. Dzięki cytologii można sprawdzić stan komórek nabłonka szyjki macicy, a jej wynik pozwala ocenić ryzyko rozwoju raka szyjki macicy, jednej z najczęściej występujących form nowotworów u kobiet.

Cytologia – co wykrywa?

Cytologia to metoda diagnostyczna stosowana głównie do identyfikacji komórek nowotworowych i nieprawidłowych komórek atypowych, które mogą wskazywać na raka szyjki macicy. Dzięki cytologii można wcześnie wykryć zmiany i szybko wprowadzić odpowiednie leczenie. Cytologia jest stosowana również do wykrycia komórek dysplastycznych, czyli większych niż te prawidłowe, które mogą wiązać się z różnego rodzaju patologiami.

Co więcej, badanie cytologiczne stosuje się także przy wykrywaniu stanów zapalnym i infekcji, które mogą wpływać na zdrowie ginekologiczne kobiet. Oprócz wykonania samej cytologii, badanie można rozszerzyć o sprawdzenie obecności wirusa HPV, czyli wirusa brodawczaka ludzkiego, który ma bezpośredni związek z rozwojem niektórych nowotworów.

Cytologia to podstawa w badaniach profilaktycznych kobiet, ponieważ pozwala na natychmiastową reakcję i wdrożenie leczenia w odpowiednim czasie.

Rodzaje cytologii

Powszechniej stosowana cytologia dzieli się na kilka typów. Oprócz cytologii tradycyjnej wyróżniamy również jej bardziej nowoczesną wersję, czyli cytologię płynną lub cytologię cienkowarstwową. Ten rodzaj badania pozwala na jeszcze dokładniejsze sprawdzenie stanu pacjentki i skuteczniejsze wykrywanie zmian w obrębie szyjki macicy, a co za tym idzie – na ochronę zdrowia kobiety.

Cytologia płynna, czyli nowoczesna metoda badania o wyższej czułości

Cytologia płynna, znana także jako LBC, z ang. Liquid Based Cytology (dosłownie cytologia o podłożu płynnym) lub cytologia cienkowarstwowa, to nowoczesna technika, która pozwala na dokładniejsze wykrycie zmian w szyjce macicy. Ten rodzaj cytologii różni się od tradycyjnej formy badania sposobem przetwarzania pobranego materiału. Po zakończeniu badania pobrane komórki są umieszczane w specjalnym płynie. Pozwala to na ich dokładniejsze oczyszczenie i lepsze rozprowadzenie na szkiełku w cienkiej warstwie, stąd też nazwa cytologia cienkowarstwowa. Dzięki takiej metodzie można uzyskać wyraźniejszy obraz mikroskopowy, co minimalizuje ryzyko błędów diagnostycznych. Cytologia płynna jest szczególnie polecana w przypadkach, gdy istnieje ryzyko zanieczyszczenia próbki – np. śluzem czy krwią. Cytologię płynną powinno wykonywać się również u kobiet z wynikami cytologicznymi o niskiej zawartości komórek, które mogą być trudne do oceny przy metodzie tradycyjnej.

Nowoczesne rodzaje cytologii, takie jak cytologia płynna, zwiększają szansę na dokładne wykrycie zmian przednowotworowych i nowotworowych. Dzięki ich wyższej precyzji i lepszej czułości na drobne zmiany stają się one coraz bardziej powszechne w gabinetach ginekologicznych. Z tego powodu warto omówić z lekarzem najlepszy wybór dostosowany do indywidualnych potrzeb, który zapewni maksymalne korzyści zdrowotne i da poczucie bezpieczeństwa w zakresie profilaktyki.

Cytologia kiedy wykonać – wskazania

Regularne wykonywanie cytologii jest zalecane kobietom w różnym wieku, zwłaszcza po rozpoczęciu aktywności seksualnej. Warto znać najlepszy moment na wykonanie cytologii, a także odpowiednią częstotliwość, aby maksymalnie zwiększyć skuteczność profilaktyki.

Cytologię uznaje się za jednym z najważniejszych badań przesiewowych u kobiet, czyli testów medycznych u osób, które nie mają widocznych objawów choroby. Celem takich badań jest wykrycie chorób we wczesnym stadium, co pozwala na szybsze wdrożenie leczenia i zwiększenie szans na jego skuteczność. Statystyki pokazują, że wykrycie raka szyjki macicy na wczesnym etapie zapewnia 99% szans na wyleczenie, a badanie cytologiczne to szybki i bezbolesny sposób na rozpoczęcie całego procesu.

Kiedy wykonać cytologię? Wskazania do badania

W Polsce rak szyjki macicy dotyka najczęściej kobiety w wieku od 45 do 65 lat, jednak w ostatnich latach liczba zachorowań wzrasta u kobiet młodszych, w wieku od 35 do 44 lat. Cytologia zalecana jest więc kobietom już po ukończeniu 25. roku życia lub po rozpoczęciu życia seksualnego. Regularne badania powinny być nawykiem każdej kobiety, ponieważ profilaktyka to podstawa dobrego zdrowia.

Program profilaktyki raka szyjki macicy w Polsce oferuje wykonanie badania cytologicznego każdej Polce, która w ciągu ostatnich 3 lat nie miała wykonywanej przesiewowej cytologii. Celem tego programu jest zwiększenie świadomości kobiet na temat profilaktyki raka szyjki macicy, a także zmniejszenie wskaźnika umieralności z powodu tego nowotworu. Badania realizowane są bezpłatnie w każdej poradni położniczo-ginekologicznej, która współpracuje z NFZ oraz w wybranych poradniach POZ, realizujących program. Aby udać się na badanie, nie potrzebujesz skierowania. Wystarczy zgłosić się do ginekologa lub położnej na bezpłatne badanie cytologiczne.

Kiedy zrobić cytologię?

Cytologia to kluczowe badanie profilaktyczne, które każda kobieta powinna wykonywać regularnie. Ale kiedy zrobić cytologię, aby wynik był jak najdokładniejszy? Badanie cytologiczne w ramach programu profilaktyki raka szyjki macicy przysługuje:

• co trzy lata, każdej kobiecie w wieku od 25 do 64 lat
• co roku w przypadku kobiet obciążonych czynnikami ryzyka, czyli dla kobiet:
  • zakażonych wirusem HIV
  • przyjmujących leki immunosupresyjne
  • zakażonych wirusem HPV

Regularne badania cytologiczne to kluczowy element profilaktyki raka szyjki macicy. Przeprowadzanie cytologii zgodnie z zaleceniami lekarskimi zwiększa szanse na wykrycie zmian, które mogłyby przerodzić się w poważniejszy problem. Dbając o terminowość badań, każda kobieta może aktywnie chronić swoje zdrowie i mieć pewność, że pozostaje pod stałą kontrolą.

Jak przygotować się do badania cytologicznego?

Cytologia to jedno z najważniejszych badań profilaktycznych kobiet, które pozwala na wczesne wykrycie zmian przednowotworowych oraz stanów zapalnych szyjki macicy. Aby wynik cytologii był miarodajny, warto odpowiednio przygotować się do badania. Poznaj najważniejsze wskazówki, które pomogą osiągnąć najlepszą jakość próbki i zapewnią rzetelność wyniku.

Do badania cytologicznego nie jest wymagane specjalne przygotowanie, jednak warto przestrzegać kilku zasad, aby zapewnić wysoką jakość pobranej próbki i zminimalizować ryzyko jej zanieczyszczenia bakteriami lub zbędnymi komórkami. Przede wszystkim, najważniejszą zasadą jest przyjście na badanie w odpowiednim dniu cyklu. Badania cytologicznego nie można wykonać w trakcie miesiączki. Do lekarza należy więc zgłosić się kilka dni po zakończeniu miesiączkowania. Ponadto na około 2 dni przed badaniem zaleca się powstrzymać się od aktywności seksualnej. Dodatkowo na około 4 dni przed badaniem kobieta powinna odstawić wszelkie leki dopochwowe. Nie można także stosować tamponów czy wykonywać zabiegi polegające na płukaniu pochwy, ponieważ tego typu ingerencja może zmienić mikroflorę pochwy i zaburzyć badanie. 

Warto również pamiętać, że badanie cytologiczne można wykonać co najmniej 1 dzień po innym badaniu lub zabiegu ginekologicznym. Co więcej, pacjentki powinny zwrócić uwagę na stany zapalne i wszelkie infekcje intymne. W przypadku wystąpienia upławów najpierw zaleca się wyleczenie tych dolegliwości przed przystąpieniem do badania cytologicznego. Kobieta z aktywnym stanem zapalnym lub infekcją nie powinna poddać się badaniu, ponieważ taki stan może zafałszować wyniki. Cytologię należy wykonać dopiero po całkowitym wyleczeniu infekcji, aby zapewnić wiarygodność testu.

Cytologia – w którym dniu cyklu należy wykonać badanie?

Często pojawia się pytanie, kiedy zrobić cytologię. Wybór odpowiedniego dla w cyklu jest bardzo istotny przy badaniu cytologicznym. Wymaz należy pobrać co najmniej 2 dni po zakończonej miesiączce lub najpóźniej 4 dni przed kolejnym miesięcznym krwawieniem. Najlepszy moment na wykonanie cytologii to więc pierwsza połowa cyklu, czyli okres między 10. a 20. dniem cyklu menstruacyjnego. Dlaczego wybór odpowiedniego dnia badania ma znaczenie przy badaniu cytologicznym? Jeśli badanie wykonane jest w odpowiednim czasie, zmniejsza się ryzyko zanieczyszczenia próbki śluzem lub krwią, co ułatwia dokładną ocenę komórek szyjki macicy. Należy unikać badania podczas krwawienia, ponieważ obecność krwi może utrudnić analizę wyników.

Wynik cytologii – co oznacza?

Wyniki cytologii muszą być skonsultowane z lekarzem, ponieważ wymagają profesjonalnej analizy i interpretacji przebadanych wskaźników. W celu interpretacji wyników cytologicznych stosuje się system Bethesda. Metoda ta uwzględnia trzy wskaźniki: typ pobranej próbki, jej jakość oraz ogólną charakterystykę komórek. Jeżeli materiał spełnia wszystkie trzy kryteria, wynik uznaje się za diagnostycznie przydatny. Natomiast jeśli niektóre z tych wymogów nie są spełnione, badanie jest uznawane za nieważne i należy je powtórzyć.

Co oznacza wynik cytologii?

Wyniki cytologii można opisać za pomocą 2 różnych skali: wspomnianego wcześniej systemu Bethesda, lub skali Papanicolau.

W skali Bethesda wykorzystuje się takie oznaczenia jak:

• ASC – atypowe komórki nabłonka płaskiego, które mogą sugerować stan zapalny, ale nie świadczą jeszcze o zmianach nowotworowych
  • ASC-US – atypowe komórki o nieokreślonym znaczeniu
  • ASC-H – atypowe komórki, w których nie można wykluczyć zmian HSIL
• SIL –  zmiany śródnabłonkowe, które obejmują komórki, z których mogą powstać zmiany nowotworowe
  • L-SIL – niewielkie zmiany, najczęściej związane z infekcją wirusem HPV
  • H-SIL – większe zmiany, związane z ryzykiem zaawansowanej dysplazji
• AGC – atypowe zmiany w komórkach gruczołowych, które mogą wymagać dalszej diagnostyki
  • AGUS – zmiany gruczołowe trudne do jednoznacznej interpretacji
  • AGCN – komórki podejrzane o charakter onkologiczny
• rak płaskonabłonkowy
• nowotwór złośliwy nie nabłonkowy (gruczołowy)

Mimo powszechnego stosowania systemu Bethesda obecnie wyniki często porównuje się do wcześniej stosowanej klasyfikacji, czyli klasyfikacji Papanicolau, która dzieli wyniki na następujące grupy:

• Grupa 1 – wynik prawidłowy, bez oznak stanu zapalnego
• Grupa 2 – wynik prawidłowy, z niewielkimi zmianami degeneracyjnymi lub stanem zapalnym
• Grupa 3 – wynik nieprawidłowy, wskazujące na zmiany dysplastyczne lub stan zapalny, wymagające dalszej diagnostyki
• Grupa 4 – komórki raka płaskonabłonkowego w fazie przedinwazyjnej
• Grupa 5 – obecność komórek raka płaskonabłonkowego lub innych nowotworów złośliwych szyjki macicy

Otrzymując wynik cytologii, zawsze warto omówić go z lekarzem, który wyjaśni, co oznacza wynik i doradzi ewentualne dalsze kroki.

Cytologia grupa 2 – co oznacza wynik? 

Wynik cytologii oznaczony jako grupa 2 to jeden z najczęstszych wyników, z jakim pacjentki spotykają się po badaniu cytologicznym. Co oznacza cytologia grupy 2? To wynik uznawany za prawidłowy, jednak z niewielkimi nieprawidłowościami, najczęściej związanymi ze stanem zapalnym. Grupa 2 nie wymaga leczenia ani dodatkowej diagnostyki, ale wskazuje na drobne zmiany, które mogą być wywołane infekcją lub podrażnieniem. Wynik cytologii grupy 2 nie jest powodem do niepokoju, jednak warto monitorować zdrowie szyjki macicy i regularnie powtarzać badanie. Dzięki temu możliwe jest szybkie wykrycie ewentualnych zmian, które mogą mieć znaczenie kliniczne w przyszłości. 

Ile czeka się na wyniki cytologii?

Badanie cytologiczne jest szybkie i bezbolesne, ale ile się czeka na wyniki cytologii? To pytanie zadaje sobie wiele pacjentek. Na wyniki badania cytologicznego czeka się około 2-3 tygodnie. Czas oczekiwania może się jednak wydłużyć w zależności od laboratorium i od sposobu wykonania badania. Otrzymanie wyniku cytologii to pierwszy krok do świadomego dbania o zdrowie. Niezależnie od rezultatu, istotne jest, by wyniki regularnie konsultować ze specjalistą i – w razie potrzeby – przeprowadzać dalsze badania diagnostyczne.

Ile kosztuje badanie cytologiczne?

Cytologia nie jest drogim badaniem, ale cena będzie zależeć od placówki, w której chcemy ją wykonać. W Polsce cena będzie wahać się od około 30 złotych za tradycyjną cytologię w placówce prywatnej, do około 150 złotych za bardziej precyzyjną, cytologię płynną. Dodatkowo przy wykonywaniu badania cytologicznego wraz z wykryciem wirusa HPV i innych wirusów, cena wzrośnie do około 300 złotych. 

Warto jednak pamiętać, że cytologia dostępna jest bezpłatnie w ramach NFZ. Na darmowe badanie co trzy lata zgłosić się mogą kobiety w wieku od 25 do 64 lat. Bezpłatne badanie cytologiczne co roku przysługuje kobietom zakażonym wirusem HIV, przyjmującym leki immunosupresyjne i zakażonym wirusem HPV. Warto więc sprawdzić ofertę pobliskiej placówki, ponieważ organizują one akcje darmowych badań profilaktycznych i zapewniają cytologię bez skierowania.