Osteoporoza to bardzo powszechne schorzenie kości, które zyskało miano choroby cywilizacyjnej. Jest to dolegliwość, która powoduje liczne złamania, bóle kostne i garbienie się. Występuje głównie u osób po 50., szczególnie u kobiet w okresie menopauzy, ale nie omija również mężczyzn w podeszłym wieku. Dowiedz się, jakie są rodzaje i objawy osteoporozy, jakie są badania na osteoporozę oraz leki na osteoporozę.

1. Osteoporoza – co to?
2. Jakie są rodzaje osteoporozy?
3. Osteoporoza przyczyny
4. Osteoporoza – objawy
5. Jak często występuje osteoporoza?
6. Diagnostyka osteoporozy
7. Osteoporoza leczenie
8. Osteoporoza profilaktyka

Osteoporoza – co to?

Osteoporoza, zwana również zrzeszotnieniem kości, to przewlekła choroba układu kostnego. Charakteryzuje się ona redukcją masy tkanki kostnej – rozrzedzeniem i zmniejszeniem gęstości struktury kości. W efekcie zwiększa to podatność na jakiekolwiek złamania i powoduje nieprzyjemne objawy. Zrzeszotnienie kości występuje u osób w podeszłym wieku, częściej u kobiet, niż u mężczyzn. 

Jakie są rodzaje osteoporozy?

Wyróżnia się dwa rodzaje osteoporozy – pierwotną i wtórną.

• Osteoporoza pierwotna – powiązana jest ze starzeniem się układu kostnego człowieka. Na jej niekorzyść działają czynniki przyśpieszające proces starzenia np.: zbyt mała ilość aktywności fizycznej, palenie papierosów i spożywanie dużej ilości alkoholu, niedowaga, zaburzenia żywienia i dieta uboga w źródła wapnia oraz niedobory witaminy D.

• Typ I – zwana również postmenopauzalną, to rodzaj osteoporozy, który dotyczy kobiet w wieku od 40 do 70 lat. W tym przypadku dochodzi do złamania trzonów kręgów oraz nasady dalszej kości promieniowej. 

• Typ II – dotyka osoby po 70. roku życia i powoduje złamania proksymalnej części kości udowej, promieniowej i ramiennej.

• Osteoporoza wtórna – jest spowodowana przyjmowaniem niektórych leków lub chorobami. Dotyczy około 10% przypadków zachorowań. Chorobami, które mogą zwiększać prawdopodobieństwo zrzeszotnienia kości, są: cukrzyca, mukowiscydoza, nadczynność tarczycy, choroby nerek.

Osteoporoza przyczyny

Osteoporoza zaburza proces remodelowania kości, czyli resorpcji kości – wchłaniania składników mineralnych i ich odtwarzania przez takie komórki jak osteoklasty i osteoblasty. W ten sposób dochodzi do destrukcji masy kostnej, spadku ich gęstości i wzrostu podatności na złamania. Jak do tego dochodzi? Czynników może być wiele i mogą one przybierać różną formę. Wśród najpowszechniejszych przyczyn osteoporozy wymienia się:

• podeszły wiek,
• niedobór estrogenu u kobiet,
• niedobór testosteronu u mężczyzn,
• niedobór witaminy D,
• nadmierne spożycie alkoholu,
• palenie papierosów,
• niedobory wapnia i fosforu w diecie,
• niedowaga,
• długotrwałe spożywanie niektórych leków np. leki przeciwpadaczkowe, glikokortykosteroidy, heparyna, węglan litu, leki przeciwzakrzepowe,
• brak aktywności fizycznej, siedzący tryb życia.

Osteoporoza może być również wywołana przez zaburzenia funkcjonowania niektórych narządów lub ogólne choroby, wpływające na organizm. Jako schorzenie wtórne jej przyczyną mogą być:

• choroby autoimmunologiczne,
• zaburzenia endokrynologiczne,
• zaburzenia czynności przytarczyc,
• zespół upośledzonego wchłaniania niektórych składników pokarmowych,
• zaburzenia czynności nerek,
• hipogonadyzm, czyli zaburzenie układu rozrodczego, które związane jest z niewydolnością hormonalną jąder i jajników,
• niektóre choroby onkologiczne,
• długotrwałe unieruchomienie spowodowane przez chorobę.

Osteoporoza – objawy

Osteoporoza jest bardzo przebiegłą chorobą, z tego powodu jej pierwszym objawem może być złamanie kości, w wyniku urazów, które u osób zdrowych, nie zakończyłyby się w ten sam sposób. W trakcie osteoporozy występują również:

• bóle kostne,
• bóle w czasie kaszlu,
• garbienie się,
• brak apetytu,
• wzdęcia brzucha,
• zaparcia.

Jak często występuje osteoporoza?

Osteoporoza zdarza się najczęściej u osób po 40. roku życia, a szansa na wystąpienie tej choroby wzrasta wraz z wiekiem. Jest ona również częściej diagnozowana u kobiet, które są na nią bardziej podatne. Zgodnie z badaniami, u kobiet w okresie menopauzalnym ryzyko wystąpienia złamania kości w wyniku osteoporozy wynosi około 40%, natomiast u mężczyzn jest to około 17%. 

Do grupy szczególnego ryzyka należą również osoby, które chorują na mukowiscydozę, cukrzycę, kamicę nerkową, zespół Cushinga. A także kobiety z niedoborem estrogenu i mężczyźni z niedoborem testosteronu. 

Ze względu na niezbyt charakterystyczne objawy, rozpoznanie osteoporozy może być trudnym zadaniem. Często występuje ona bezobjawowo, a jej diagnostyka możliwa jest dopiero po głębokim rozwinięciu choroby. 

Diagnostyka osteoporozy

Tak jak przy rozpoznaniu innych chorób, w przypadku osteoporozy podstawę stanowi przeprowadzenie wywiadu lekarskiego, podczas którego pacjent będzie mógł opowiedzieć o swoich objawach i przyjmowanych lekach i stylu życia. Następnie przeprowadzane jest często badanie fizykalne, mające na celu ocenienie kształtu kręgosłupa i ewentualnie innych części ciała. 

Lekarz może zlecić wykonanie badań, które pomogą w postawieniu stosownej diagnozy. Przy rozpoznaniu osteoporozy istotne będzie przeprowadzenie badań krwi, aby ocenić poziom wapnia i fosforu, a także witaminy D w jego składzie. Innym badaniem wykorzystującym surowicę, osocze lub zbiórkę moczu, będzie określenie markera PINP, który wykrywa się podczas powstawania nowych cząsteczek kolagenu, a także czynnik CTX, który jest niejako przeciwnością markera PINP, ponieważ powstaje podczas rozpadu cząstek kolagenu. Z krwi wykonuje się także badanie stężenia parathormonu, czyli hormonu produkowanego przez przytarczyce, którego zbyt duży poziom może mieć wpływ na rozwój osteoporozy. 

W celach diagnostycznych stosuje się również badania radiologiczne mogące wykryć rodzaj złamania oraz badanie kalkulatorem FRAX, które pozwoli ocenić ryzyko przyszłych złamań. Kalkulator FRAX jest powszechnie dostępny w Internecie i na podstawie kilku czynników może przypisać każdego pacjenta do małej, średniej bądź dużej grupy ryzyka zachorowania na osteoporozę. 

Jednak najbardziej pomocną metodą w diagnostyce osteoporozy jest densytometria. To badanie rentgenowskie, które ułatwia określenie gęstości mineralnej kości. 

Osteoporoza leczenie

W leczeniu osteoporozy pomogą środki farmakologiczne, które będą hamować proces niszczenia kości i zwiększać gęstość mineralną kości. Najczęściej stosowane są bisfosfoniany, zapobiegające dalszej degradacji kości. W przydziale leków konieczna będzie pomoc specjalisty – reumatologa lub ortopedy traumatologa. W procesie leczenia ważna jest współpraca z lekarzem oraz prowadzenie aktywnego trybu życia.

Osteoporoza profilaktyka

Profilaktyka osteoporozy polega przede wszystkim na prowadzeniu zdrowego i aktywnego trybu życia. Ważna jest tutaj nie tylko zbilansowana dieta i ruch, ale także dostarczanie naszemu organizmowi witaminy D i wapnia. Warto również zaprzestać spożywania alkoholu, palenia papierosów i przyjmowania niektórych leków. Kobiety, chcąc uchronić się przed osteoporozą, powinny badać się i korygować zaburzenia hormonalne związane z menopauzą. Aby zapobiegać zrzeszotnieniu kości, nie należy dopuszczać do wystąpienia upadków, urazów i złamań.