Uczulenie na słońce i alergia na słońce po to potoczne określenia stosowane, aby opisać ogół reakcji w postaci zmian skórnych powstałych w wyniku kontaktu ze słońcem. Wysypka od słońca jest natomiast ogólnym terminem opisującym wysypkę skórną, która pojawia się po ekspozycji na słońce. Może mieć różne przyczyny, w tym uczulenie na słońce, alergię na słońce, poparzenie słoneczne lub inne reakcje skórne wywołane przez słońce. A jak wygląda takie uczulenie na słońce? Najczęściej objawia się właśnie wysypką, świądem, ogólnym zaczerwienieniem i suchą, łuszczącą się skórą. Uczulenie na słońce u dzieci przebiega podobnie jak u dorosłych, ale maluch może być szczególnie niespokojny i płaczliwy na skutek ogólnego bólu i pieczenia, jaki wywołuje wysypka. A jak poradzić sobie z objawami uczulenia na słońce? W tej sytuacji najlepiej sprawdzą się zimne okłady, kąpiele w chłodnej wodzie, która uśmierzy ból, kremy nawilżające, które ukoją i odbudują skórę. Leki przeciwhistaminowe na uczulenie na słońce są kolejnym dobrym pomysłem, jeśli reakcja jest szczególnie mocna, a inne sposoby i preparaty nie działają. Oczywiście lepiej zapobiegać, niż leczyć i także w tym przypadku ma to swoje zastosowanie.
- Czym jest uczulenie na słońce? – Fotodermatoza
- Uczulenie na słońce – przyczyny
- Uczulenie na słońce – objawy
- Wysypka od słońca
- Produkty fotouczulające – czego wystrzegać się przed opalaniem?
- Przebieg uczulenia na słońce
- Praktyczne porady dla osób z uczuleniem na słońce – leczenie uczulenia na słońce
- Jak zapobiegać uczuleniu na słońce?
Czym jest uczulenie na słońce? – Fotodermatoza
Uczulenie na słońce, znane również jako fotodermatoza lub światłoczułość, to nadwrażliwość skóry na promieniowanie słoneczne lub inne źródła światła ultrafioletowego. Jest to reakcja skórna wywołana ekspozycją na światło, która prowadzi do wystąpienia różnego rodzaju objawów.
Istnieją różne rodzaje uczuleń na słońce, w tym pokrzywka słoneczna, reakcje fotoalergiczne oraz fototoksyczność. Pokrzywka słoneczna objawia się swędzącymi bąblami, które mogą pojawić się na skórze po ekspozycji na słońce. Reakcje fotoalergiczne występują, gdy substancje chemiczne obecne na skórze reagują z promieniowaniem UV, co powoduje alergiczną reakcję skórną. Fototoksyczność występuje, gdy niektóre substancje, takie jak niektóre leki, reagują z promieniowaniem UV, powodując uszkodzenie skóry.
Uczulenie na słońce – przyczyny
Przyczyn uczulenia na słońce może być wiele, ponieważ choroby i dolegliwości związane z działaniem promieniowania słonecznego są bardzo niejednorodne. Za główną przyczynę uczulenia na słońce można jednak uważać pewne zaburzenie działania układu odpornościowego. Promieniowanie UV wywołuje wtedy reakcję immunologiczną, która objawia się w postaci rumienia, świądu, suchej skóry i innych symptomów uczulenia.
Przy wyjaśnianiu przyczyn uczulenia na słońce, warto wyróżnić także dwa typy reakcji na promieniowanie. Reakcja fototoksyczna to reakcja skórna, która występuje w wyniku interakcji substancji chemicznych obecnych na skórze z promieniowaniem UV. Te substancje, zwane fotouczulaczami, mogą być pochodzenia zewnętrznego (np. niektóre leki, produkty kosmetyczne) lub wewnętrznego (np. związki naturalnie występujące w roślinach). Kiedy skóra jest narażona na promieniowanie UV, fotouczulacze reagują z tym światłem, powodując uszkodzenie skóry. Natomiast reakcja fotoalergiczna to rodzaj reakcji alergicznej, która wywołana jest przez układ immunologiczny organizmu. Promieniowanie UV powoduje zmiany w substancjach chemicznych na skórze, które stają się alergenami, czyli substancjami powodującymi reakcję alergiczną. Gdy skóra zostaje ponownie narażona na te substancje w połączeniu z promieniowaniem UV, dochodzi do reakcji alergicznej.
Uczulenie na słońce – objawy
Objawy uczulenia na słońce mogą różnić się w zależności od rodzaju reakcji alergicznej. Oto kilka często występujących objawów uczulenia na słońce:
- Rumień słoneczny – Jest to najczęstszy objaw uczulenia na słońce. Skóra staje się zaczerwieniona i podrażniona po ekspozycji na słońce. Rumień słoneczny może być bolesny i powodować swędzenie.
- Pokrzywka słoneczna – Uczulenie na słońce może również objawiać się wystąpieniem pokrzywki, czyli swędzących, czerwonych i obrzękowych plam na skórze. Mogą to być drobne krostki lub większe zmiany skórne. Taka wysypka od słońca może być bardzo uciążliwa i może przeszkadzać w codziennym funkcjonowaniu.
- Świąd – Skóra uczulona na słońce może być bardzo swędząca. Świąd może być łagodny lub intensywny i może towarzyszyć innym objawom uczulenia.
- Pęcherze – W niektórych przypadkach uczulenia na słońce mogą pojawić się pęcherze na skórze. Pęcherze są wypełnione płynem i mogą być bolesne lub swędzące.
- Sucha, łuszcząca się skóra – Uczulenie na słońce może powodować nadmierną suchość skóry i jej łuszczenie się. Skóra może być szorstka i szorstka w dotyku.
- Odczyn fototoksyczny – W przypadku odczynu fototoksycznego, nie tylko skóra, ale także inne części ciała mogą reagować na promieniowanie słoneczne. Może to objawiać się bólem, obrzękiem, reakcjami alergicznymi lub ogólnym złym samopoczuciem.
Warto zauważyć, że niektóre objawy uczulenia na słońce mogą przypominać objawy oparzeń słonecznych. Jeśli masz podejrzenie uczulenia na słońce lub doświadczasz powtarzających się nieprawidłowości skórnych po ekspozycji na słońce, zaleca się skonsultowanie się z lekarzem lub dermatologiem w celu dokładnej diagnozy i odpowiedniego leczenia.
Wysypka od słońca
Wysypka od słońca to częsta reakcja naszej skóry na promieniowanie słoneczne. Może ona przybierać różne postaci i przybierać formę osutki świetlnej, czyli czerwonych plamek i grudek, które pojawiają się po ekspozycji na słońce, pokrzywki słonecznej, czyli swędzących bąbli przypominających klasyczną pokrzywkę, oraz świerzbiączki letniej, objawiającej się uporczywym świądem i suchością skóry. Po długotrwałym narażeniu na promienie słoneczne na ciele niektórych osób może pojawić się także przewlekłe posłoneczne zapalenie skóry. Wysypka od słońca może pojawić się u dorosłych i u dzieci. Najczęściej jej lokalizacja to twarz, szyja, ramiona i dłonie. Co ciekawe, wysypka od słońca z większą częstotliwością dotyka kobiet, szczególnie tych o jasnej karnacji, a u mężczyzn występuje rzadziej.
Aby zapobiegać wysypce od słońca, niezależnie od pory roku, czy rodzaju skóry, wychodząc na zewnątrz zawsze warto zastosować dobre kosmetyki z filtrem SPF. Warto wybierać kremy z filtrem mineralnym, które bazują na naturalnych składnikach, występujących w przyrodzie. Te składniki tworzą na skórze ochronny film, który zapobiega przedostawaniu się szkodliwemu promieniowaniu słońca. Takie kosmetyki mają często cięższą konsystencję i zazwyczaj chronią słabiej niż filtry chemiczne. Ich wielką zaletą jest jednak dopasowanie do osób z cerą wrażliwą, ponieważ filtry mineralne nie wywołują reakcji alergicznych. Z drugiej strony filtry chemiczne, chociaż zapewniają lepszą ochronę, są tworzone ze sztucznych substancji, które mogą negatywnie wpływać na nasz organizm.
Wysypka od słońca – jak leczyć?
Na dolegliwości takie jak wysypka od słońca domowe sposoby często okazują się skuteczne i bezpieczne dla skóry. Podstawa to chłodne kompresy, maści z panthenolem lub alantoiną. Nie można także zapomnieć o odpowiednim nawodnieniu, ponieważ długie przebywanie na słońcu może doprowadzić do udaru słonecznego. Wysypkę od słońca można także smarować delikatnymi preparatami, które łagodzą i redukują świąd i stan zapalny. Jeśli po takim leczeniu domowymi sposobami wysypka nie ustępuje, warto skonsultować się z lekarzem.
Wysypka od słońca u dzieci i niemowląt
Wysypka od słońca u dziecka może świadczyć o nadwrażliwości na promieniowanie UV lub być reakcją alergiczną. Po pobycie na słońcu warto sprawdzać skórę dziecka i monitorować jej stan. Jeśli na ciele maluszka zauważymy drobne zmiany skórne, można poradzić sobie z nimi domowymi sposobami. Jeśli jednak zmiany są rozległe i swędzące, należy udać się do lekarza. Przed wyjściem na zewnątrz zawsze należy pamiętać, żeby używać kremów z filtrem na ciele dziecka, ubierać dziecko w oddychające ubrania, na głowę zakładać czapkę, kapelusz lub chustę i zawsze mieć przy sobie wodę. Skóra dziecka jest szczególnie wrażliwa, dlatego trzeba chronić je przed szkodliwym działaniem słońca. Wysypka na skórze od słońca może być nie tylko nieprzyjemna, ale i groźna, jeśli ją zlekceważymy. A u maluchów może mieć intensywniejszy charakter i wymagać szybszej reakcji.
Produkty fotouczulające – czego wystrzegać się przed opalaniem?
Jeśli fotodermatoza wywoływana jest przez zioła i inne produkty spożywcze zalicza się ona do fotodermatoz egzogennych, czyli takich, które powstają w wyniku działania promieniowania słonecznego oraz dodatkowego czynnika zewnętrznego, np. substancji roślinnych uczulających skórę na światło. Ten rodzaj uczulenia na słońce może przebiegać jako reakcja fotoalergiczna lub fototoksyczna. Reakcja fotoalergiczna ma podłoże immunologiczne. Powstaje, gdy substancja zewnętrzna zamienia się w alergen i doprowadza do stanu zapalnego skóry. Reakcja fotoalergiczna ma podłoże immunologiczne i najczęściej objawia się swędzącymi grudkami. Symptomy te pojawiają się po 1-2 dniach od kontaktu ze słońcem i występują u osób wrażliwych na dany czynnik. Natomiast reakcja fototoksyczna występuje, gdy substancje zawarte w skórze pod wpływem promieniowania UV wytwarzają wolne rodniki uszkadzające komórki. W tej sytuacji na skórze pojawiają się objawy podobne do tych przy oparzeniu słonecznym, czyli rumień, pęcherze i obrzęk. Na skórze możemy je zauważyć już po kilku godzinach od ekspozycji na słońce. Co ciekawe ten typ reakcji może dotknąć każdego, kto miał kontakt z daną substancją i wystawił się na działanie słońca.
Produkty fotouczulające – lista
Wiele produktów spożywczych, ziół, leków i innych substancji ma działanie fotouczulające. Oznacza to, że po ich spożyciu lub zastosowaniu, ekspozycja na słońce może wywołać reakcję alergiczną lub toksyczną. Najczęściej objawia się to zaczerwienieniem, świądem i obecnością pęcherzy i wysypki.
Do najczęstszych fotouczulaczy należą m.in.:
- Marchew dzika,
- Seler,
- Cytrusy,
- Koper,
- Koper włoski, inaczej fenkuł,
- Pietruszka,
- Pasternak,
- Trawa łąkowa,
- Arcydzięgiel,
- Ruta zwyczajna,
- Nagietek,
- Agawa,
- Koniczyna,
- Bylica,
- Żywotnik,
- Sandałowiec,
- Dziurawiec,
- Lubczyk,
- Bratek,
- Bergamotka.
Szkodliwe mogą być także niektóre leki, antybiotyki, jak np. tetracykliny, sulfonamidy, leki moczopędne, np. hydrochlorotiazyd, psychotropowe, przeciwcukrzycowe, czy przeciwgrzybicze. Dodatkowo należy uważać na substancje w kosmetykach i perfumach, szczególnie niektóre olejki eteryczne, a także barwniki.
Przebieg uczulenia na słońce
Uczulenie na słońce może mieć różny przebieg w zależności od tego, jaka jest jego przyczyna, u kogo się rozwija i jakiego typu jest to reakcja. Zazwyczaj jednak można określić kilka faz, którymi charakteryzuje się ta dolegliwość. Na początku skóra musi zostać wystawiona na słońce. To właśnie wskutek takiej ekspozycji na promieniowanie UV dochodzi do uczulenia. Warto pamiętać, że narażenie na słońce nie musi być długotrwałe, w niektórych wypadkach wystarczy tylko chwila, aby doszło do niepożądanej reakcji. Następnie pojawiają się pierwsze objawy. Często jest to ogólne zaczerwienienie skóry, rumień i pokrzywka, którym towarzyszy świąd, a nawet pęcherze. Objawy na obszarach objętych reakcją mogą pojawić się szybko lub pokazywać się stopniowo. Warto o tym pamiętać, ponieważ, zazwyczaj z czasem, objawy się nasilają i mogą utrudniać normalne funkcjonowanie.
Po wprowadzeniu odpowiedniego leczenia wszystkie symptomy powinny ustać po kilku dniach. Jeśli jednak tak się nie dzieje, należy udać się na konsultację do lekarza ogólnego, lub dermatologa.
Praktyczne porady dla osób z uczuleniem na słońce – leczenie uczulenia na słońce
Aby złagodzić objawy uczulenia na słońce, możesz zastosować następujące środki:
- Chłodne kompresy – Nałóż na dotknięte miejsca chłodne kompresy lub ręczniki nasączone zimną wodą. Może to pomóc w złagodzeniu stanu zapalnego, łagodzić pieczenie i swędzenie.
- Kąpiel w chłodnej wodzie – Weź chłodną kąpiel, aby ochłodzić skórę i złagodzić podrażnienie. Unikaj gorącej wody, która może nasilać objawy.
- Nawilżające kremy – Stosuj nawilżające kremy lub maści, które zawierają składniki łagodzące i kojące skórę, takie jak aloes, kwas hialuronowy czy witamina E. Możesz również rozważyć stosowanie kremów zawierających kortykosteroidy, ale tylko po konsultacji z lekarzem.
- Leki przeciwhistaminowe – Jeśli masz silne swędzenie, można zastosować doustne leki przeciwhistaminowe dostępne bez recepty. Pomogą one złagodzić swędzenie i zmniejszyć uczucie dyskomfortu.
- Unikanie dalszego narażenia na słońce – Jeśli masz objawy uczulenia na słońce, unikaj dalszego narażenia skóry na promieniowanie UV. Pozostań w cieniu, nosić ochronną odzież i nakrycia głowy oraz unikaj ekspozycji na słońce w godzinach największego nasilenia.
Jak zapobiegać uczuleniu na słońce?
Najlepszym możliwym sposobem na uniknięcie uczulenia na słońce jest unikanie samego słońca. Jest to oczywiście niemożliwe i niepraktyczne rozwiązanie. Z tego powodu warto zadbać o inne aspekty, które pomogą przeciwdziałać negatywnym skutkom promieniowania UV.
Najważniejszą zasadą jest stosowaniem kremów z filtrem przeciwsłonecznym. Należy wybierać kremy z wysokim SPF-em i szczególną uwagę poświęcić swojej twarzy, a także wszelkim znamionom i bliznom. Krem należy nakładać przed wyjściem z domu i reaplikować go co kilka godzin lub po kontakcie z wodą. Warto także, posmarować usta kremem SPF lub pomadką z odpowiednim filtrem, aby także je ochronić. Nie należy bagatelizować tego kroku, ponieważ ma on ogromne znaczenie dla zdrowia naszej skóry i prawidłowego funkcjonowania całego organizmu.
Kolejnym krokiem jest unikanie słońca w godzinach największego nasilenia. Szczególnie w miesiącach letnich, warto stosować się do tej zasady i unikać słońca między 10 a 16. Oczywiście nie zawsze jest to możliwe, dlatego, jeśli przebywasz na świeżym powietrzu, pamiętaj o szukaniu zacienionych miejsc.
Zapobieganie uczuleniu na słońce – odpowiednie ubrania
Następnym istotnym elementem ochrony przed słońcem jest odpowiednie ubranie i nakrycie głowy. Ubrania, jakie nosimy, mają ogromny wpływ na nasze samopoczucie, a także ogólny stan. W tym przypadku warto zdecydować się na ubrania o jasnych kolorach i te, zrobione z przewiewnych materiałów. Warto także zakrywać ręce oraz nogi, aby nie wystawiać ich na bezpośrednie słońce i tym samym ograniczyć ekspozycję. Nie można zapomnieć również o ochronie głowy. Do tego najlepiej przyda się czapka z daszkiem, kapelusz z rondem, czy chusta. Oprócz ochrony głowy warto zainwestować w okulary przeciwsłoneczne, które ochronią nasze oczy przed negatywnymi skutkami promieniowanie UV.
Innym ważnym aspektem jest nawodnienie. Ta kwestia powinna być priorytetem każdego przez cały rok, jednak szczególnie w tracie upałów i dużego nasilenia słonecznego, warto o niej pamiętać.
Bibliografia:
- A. Wojas-Pelc, A. K. Jaworek, L. Rajzer, Choroby skóry związane z działaniem promieniowania słonecznego – przegląd wybranych zagadnień, „Family Medicine & Primary Care Review” 2007, nr 1, s. 131–135.
- Sun allergy – symptoms and causes, Mayo Clinic
- Medlist03 – Photosensitizing Substances, North Carolina Department of Health and Human Services, Radiation Protection Section
- Sun allergy (photosensitivity), Harvard Health Publishing
- Uczulenie na słońce (fotodermatoza) – jak rozpoznać i leczyć alergię na słońce, Medycyna Praktyczna
