Zawał serca dotyczy coraz większej grupy osób. Jest to poważne schorzenie, które może doprowadzić do śmierci pacjenta. W przypadku zawału kluczowa jest szybka pomoc pogotowia ratunkowego, diagnostyka i wprowadzenie leczenia. Jednak równie istotna jest profilaktyka – prowadzenie zdrowego i świadomego stylu życia. Dowiedz się, czym jest zawał, jakie są jego objawy i metody leczenia oraz jak mu zapobiegać. 

1. Zawał serca – co to jest i jakie są jego przyczyny?
2. Zawał serca – czynniki ryzyka
3. Zawał serca objawy
4. Rozpoznanie i leczenie zawału mięśnia sercowego
5. Zawał serca – pierwsza pomoc
6. Powikłania po zawale serca
7. Profilaktyka zawału mięśnia sercowego

Zawał serca – co to jest i jakie są jego przyczyny?

Zawał mięśnia sercowego jest rezultatem choroby niedokrwiennej serca. Jest bezpośrednio spowodowany nagłym ograniczeniem przepływu krwi przez tętnice wieńcowe do mięśnia sercowego. W wyniku czego dochodzi do niedokrwienia i niedotlenienia mięśnia, który obumiera. Przyczyną tej sytuacji jest najczęściej miażdżyca.

Zawał serca – czynniki ryzyka

Wyróżnia się grupę osób, które są bardziej narażone na wystąpienie zawału mięśnia sercowego. Niektóre z tych czynników mogą być wyleczone, jednak inne występują bez wpływu człowieka. Do czynników ryzyka wystąpienia zawału mięśnia sercowego należą:

• otyłość,
• cukrzyca
• wysoki cholesterol,
• nadciśnienie tętnicze, które jest nieleczone,
• brak aktywności fizycznej i nieprawidłowa dieta,
• ciągły stres,
• palenie papierosów,
• wiek – osoby starsze,
• płeć – mężczyźni.

Zawał serca objawy

Przy zawale mięśnia sercowego ważna jest szybka reakcja. Ale żeby móc zareagować i wezwać pomoc, należy wiedzieć, jak objawia się zawał serca. Do symptomów zawału mięśnia sercowego zaliczamy:

• silny ból w klatce piersiowej, który trwa co najmniej 20 minut, zlokalizowany za mostkiem,
• uczucie gniecenia, rozpierania i kłucia w sercu,
• kołatanie serca,
• duszność,
• osłabienie, zawroty głowy, omdlenia,
• ból brzucha z nudnościami i wymiotami,
• bladość i silne poty,
• promieniujący ból do lewej ręki,
• niepokój i lęk.

W przypadku wystąpienia tych objawów należy szybko wezwać pomoc pogotowia ratunkowego oraz, jeśli jest to możliwe, poprosić bliską osobę o opiekę. Nie należy zwlekać z wezwaniem pomocy, tylko natychmiast zareagować. Im wcześniej uzyska się pomoc i opiekę medyczną, tym łatwiej rozpocząć leczenie i uratować mięsień sercowy i życie pacjenta. 

Objawy kilka dni przed zawałem

Zawał serca jest poważnym schorzeniem. W jego przypadku duże znaczenie pełni profilaktyka, a także wczesne rozpoznanie symptomów. 

Najczęstszym objawem, który może pojawić się na 24-48 godzin przed zawałem serca jest ból w klatce piersiowej. Zazwyczaj jest to ból uciskający lub ściskający, który może trwać kilka minut lub dłużej. Niektórzy opisują to uczucie jako “ciężar” lub “ściskanie” w klatce piersiowej. Ból może promieniować do ramion, szczególnie do lewego ramienia, do szyi, do szczęki lub do pleców. Często towarzyszy mu poczucie duszności, a także uczucie mdłości lub zawroty głowy. Innym objawem, który może pojawić się na dzień lub dwa przed zawałem jest ogólne zmęczenie. Chorzy odczuwają nagłe osłabienie, brak energii, trudności z koncentracją, a także senność. Często zdarza się, że towarzyszy temu trudność z wykonywaniem codziennych czynności, takich jak wstawanie z łóżka czy chodzenie po schodach. Inne objawy  to m.in. nadmierne pocenie się, nudności, wymioty, bóle brzucha, bóle głowy oraz napięcie mięśniowe. Niektórzy chorzy zauważają również zaburzenia snu, problemy z oddychaniem, a także uczucie lęku.

Warto zauważyć, że objawy te nie zawsze muszą pojawić się u każdej osoby przed zawałem serca. Ponadto, mogą one być mylące lub łagodne, co utrudnia ich rozpoznanie. Dlatego też, jeśli odczuwasz którykolwiek z tych objawów, warto skonsultować się z lekarzem, który dokona odpowiedniej diagnozy i podejmie odpowiednie leczenie.

Cichy zawał 

Cichy zawał serca, nazywany również zawałem bezobjawowym, to stan, w którym dochodzi do uszkodzenia mięśnia sercowego bez wyraźnych objawów. To bardzo poważne schorzenie, ponieważ może prowadzić do poważnych powikłań, takich jak niewydolność serca, arytmie serca lub nawet nagła śmierć sercowa.

Jednym z głównych powodów, dla których cichy zawał jest trudny do wykrycia, jest brak wyraźnych objawów. W niektórych przypadkach pacjenci mogą odczuwać niewielki ból w klatce piersiowej lub dyskomfort, ale objawy te są często niewyraźne lub krótkotrwałe. Inni pacjenci nie odczuwają żadnych objawów, co utrudnia diagnozę.

Mimo to istnieją pewne objawy, na które warto zwrócić uwagę, ponieważ mogą wskazywać na cichy zawał serca. Jednym z nich jest uczucie duszności lub trudności z oddychaniem. Chorzy mogą odczuwać, że nie mogą złapać oddechu, nawet po wykonaniu niewielkiego wysiłku, takiego jak chodzenie po schodach. Innym objawem może być zmęczenie lub osłabienie, które pojawia się nagle i nie ma wyraźnego powodu.

Inne objawy, które mogą wskazywać na cichy zawał serca, to bóle w klatce piersiowej, które mogą przybierać różne formy, takie jak uczucie ściskania, palenia lub ciężaru. Może towarzyszyć temu uczucie napięcia lub dyskomfortu w innych częściach ciała, takich jak szyja, plecy, ramiona lub żuchwa.

Warto również zwrócić uwagę na objawy takie jak nudności, wymioty, bóle brzucha, zawroty głowy lub utrata przytomności. Chociaż nie są one specyficzne dla cichego zawału serca, mogą być znakiem, że coś jest nie tak z naszym sercem i wymagają natychmiastowej uwagi medycznej.

Rozpoznanie i leczenie zawału mięśnia sercowego

Podstawową metodą w diagnostyce zawału mięśnia sercowego jest wywiad lekarski. Dodatkowo wykonuje się takie badania jak mierzenie tętna i ciśnienia krwi. Innymi istotnymi badaniami jest EKG serca, czyli badanie, poprzez które można ocenić pracę serca, typ zawału i część mięśnia sercowego, której dotyczy niedokrwienie. W rozpoznaniu zawału serca pomoże również badanie krwi z oznaczeniem poziomu troponiny. Troponina to białko, które jest uwalniane, gdy dochodzi do przerwania ciągłości błony komórkowej komórek mięśniowych lub martwicy. 

Leczenie zawału serca mięśniowego powinno rozpocząć się niezwłocznie po rozpoznaniu. Do metod leczenia inwazyjnego zaliczamy:

• Angioplastykę tętnic wieńcowych to operacja, która ma na celu poszerzenie światła tętnicy, aby krew mogła prawidłowo przepływać. Podczas operacji lekarz wprowadza cewnik balonowy do tętnicy i pod odpowiednim ciśnieniem rozpręża balon, który otwiera tętnicę. 

• Pomostowanie aortalno-wieńcowe to operacja założenia by-passów. Wszczepione pomosty naczyniowe łączą aortę z tętnicami wieńcowymi i omijają chore miejsce. Dzięki czemu krew może prawidłowo dopływać do mięśnia sercowego. 

Leczenie farmakologiczne przewiduje stosowanie:

• leków przeciwzakrzepowych,
• leków zmniejszających cholesterol,
• beta-blokerów,
• leków przeciwbólowych.

Zawał serca – pierwsza pomoc

Pierwsza pomoc w przypadku zawału serca to niezwykle ważna kwestia, ponieważ szybka reakcja może uratować życie osoby dotkniętej tą chorobą. Zawał serca występuje, gdy przepływ krwi do serca zostaje zablokowany, co prowadzi do uszkodzenia mięśnia sercowego. W takiej sytuacji ważne jest, aby działać szybko i skutecznie.

Pierwszym i najważniejszym krokiem w udzielaniu pomocy osobie z podejrzeniem zawału serca jest wezwanie pomocy medycznej. Należy jak najszybciej zadzwonić na numer alarmowy i poinformować dyspozytora o podejrzeniu zawału serca. Podczas rozmowy należy dokładnie opisać objawy osoby poszkodowanej i jeśli jest się w mieszkaniu, otworzyć drzwi, aby pomoc mogła w łatwy sposób dostać się do  osoby poszkodowanej. Następnie należy udzielić pomocy osobie poszkodowanej, wykonując podstawowe czynności ratujące życie.

Jeśli poszkodowany jest przytomny, należy poprosić go o ułożenie w pozycji półsiedzącej z lekko uniesionym tułowiem, aby ułatwić oddychanie. Plecy osoby poszkodowanej powinny być również oparte o coś stabilnego. 

Następnym krokiem jest poluzowanie ubranie osobie poszkodowanej tak, aby ułatwić oddychanie. Bardzo ważne jest także zachowanie spokoju i niestraszenie osoby poszkodowanej, bo może to jedynie pogorszyć sytuację. Poszkodowanemu można podać leki łagodzące dolegliwości bólowe np. aspirynę. Osobie poszkodowanej należy zapewnić spokojne, stabilne otoczenie, aby zmniejszyć stres i obniżyć poziom bólu.

Powikłania po zawale serca

Zawał serca mięśniowego jest poważną sytuacją, która często nie przechodzi bez powikłań. W zależności od typu zawału i obszaru mięśnia sercowego, w którym doszło do niedokrwienia, powikłania będą się różnić. W przypadku zawału serca istnieje ryzyko zgonu, a do innych powikłań należą:

• niewydolność serca,
• zaburzenia rytmu serca,
• niedokrwienie mięśnia sercowego i nawrót zawału,
• tętniak serca,
• udar mózgu,
• pęknięcie wolnej ściany serca,
• pęknięcie przegrody międzykomorowej,
• zator płucny.

Profilaktyka zawału mięśnia sercowego

Zapobiegania zawałowi mięśnia sercowego odbywa się przede wszystkim poprzez:

• prowadzenie zdrowego stylu życia,
• zdrową, zróżnicowaną dietę, bogatą w owoce, warzywa i produkty zbożowe, przy ograniczeniu tłustych i wysokoprzetworzonych produktów,
• aktywność fizyczną,
• redukcją masy ciała,
• utrzymanie prawidłowego poziomu cholesterolu i glukozy we krwi,
• redukcję stresu,
• zaprzestanie palenia papierosów,
• leczenie cukrzycy i nadciśnienia tętniczego.